FelietonyPublicystyka

Jak wiele z midsommar w “Midsommar”?

Wiktor Małolepszy
kadr z filmu "Midsommar" / Gutek Film

Dzisiaj – 19 czerwca – w Szwecji mamy midsommarafton – dzień inaugurujący obchody tradycyjnego ludowego święta midsommar, które w poprzednim roku stało się popkulturowym fenomenem za sprawą filmu Ariego Astera. To bardzo ważny dzień dla Szwedów – wielu z nich postrzega go nawet jako „prawdziwy” narodowy dzień Szwecji. Wiąże się to z tradycjami, które są głęboko zakorzenione w ich społeczeństwie, z założenia egalitarnym, kulturowo czerpiącym z ludowości. Szwedzi ze sporym sentymentem traktują naturę, przyrodę i wieś, co ma odzwierciedlenie w rzeczywistości – tak samo, jak w horrorze Astera, co roku miasta pustoszeją, a ich mieszkańcy udają się na wieś, często zabierając swoich znajomych z zagranicy.

Chociaż, oczywiście, ofiary z ludzi nie są ani nigdy nie były elementem obchodów tego dnia, to nie można absolutnie skreślać wiarygodności niektórych zwyczajów ukazanych w amerykańsko-szwedzkim horrorze. Okazuje się, że wiele z przedstawionych w filmie scen i tradycji ma powiązania z faktycznymi obchodami midsommar w Szwecji. Dyrektor artystyczny filmu – Henrik Svensson – twierdzi, że każdy element ma jakieś odzwierciedlenie w historii lub kulturze, choć niekonieczne szwedzkiej.

Jednym z takich elementów jest słup majowy – majstång lub midsommarstång – który pełni centralną rolę w wydarzeniach w filmie. Pod nim zbierają się mieszkańcy Hårgi, aby zainicjować obchody i to wokół niego tańczą dziewczęta w ikonicznej już scenie. Oba te fragmenty mają korzenie w faktycznych zwyczajach – słup często był i jest obiektem, pod którym Szwedzi zbierają się podczas świętowania, a i tańce pokazane w filmie również są prawdą, lecz w rzeczywistości to po prostu zabawy dla dzieci i ich rodziców. Miejsce, w którym dzieje się akcja filmu nie zostało wybrane przypadkowo – z Hårgą wiąże się ludowa legenda o diable, który pewnego dnia zmusił młodzież do tańca tak długo, aż padną trupem. Historia ta pojawia się również w produkcji Astera.

Przeczytaj również:  TOP 10 najbardziej oczekiwanych filmów na Timeless Film Festival Warsaw 2024 [ZESTAWIENIE]
fot. kadr z filmu “Midsommar” / Gutek Film

Tuż po zakończenia tańców, Dani zostaje wybrana na „majową królową”. W niektórych regionach Szwecji przez długi czas wybierano „majową pannę młodą” (majbrud) – była to często najładniejsza dziewczyna we wsi, którą strojono w białą suknię, ozdobioną kwiatami. Tak samo jak w filmie towarzyszył jej orszak dziewcząt i miała też swojego „pana młodego”. Wydźwięk tej tradycji był jednak inny niż w filmie – często „panna młoda” musiała zatańczyć z każdym chętnym mężczyzną i była zobowiązana do chodzenia po wsi i żebrania. Niektóre źródła podają, że czasem zmuszano ją i „pana młodego” do nacechowanych erotyczne „zabaw”, co Aster oddał poprzez wątek Christiana w Midsommar.

Pamiętając, że do owej zdrady Christiana doprowadziły pogańskie czary uwodzącej go Mai, warto też przyjrzeć się kwestii magii. Święto midsommar postrzegano jako okres, kiedy granice między światem duchów i ludzi się przenikają. Wiązały się z tym pogańskie, magiczne wierzenia – próbowano przewiedzieć przyszłość, wróżono na temat plonów, bogactwa i przede wszystkim – miłości. Dziewczyny miały wiele różnych możliwości, żeby dowiedzieć się, kto będzie ich mężem – jednym z nich było zebranie 7 lub 9 rodzajów kwiatów i spanie z nimi pod poduszką – wówczas we śnie ujrzałyby twarz swojego ukochanego. Ta tradycja dokładnie odtworzona jest w Midsommar – w jednej ze scen widzimy dziewczyny, które zbierają kwiaty idąc do tyłu (ważny element), a w późniejszym fragmencie, pod poduszką Mai da się zauważyć kwiaty.

Przeczytaj również:  TOP 5 najbardziej oczekiwanych produkcji azjatyckich na Timeless Film Festival Warsaw 2024 [ZESTAWIENIE]
fot. kadr z filmu “Midsommar” / Gutek Film

Uprzedzając pytania – nie, ättestupa, napoje z krwi i włosów łonowych, palenie ludzi oraz losowanie ofiar za pomocą bingo nie są, ani nie były elementami związanymi z tym świętem. Warto jednak zauważyć ciekawy fragment, który zmienia wydźwięk filmu. Kiedy bohaterowie wjeżdżają do regionu Hälsingland, przejeżdżają pod wielkim proporcem, na którym napisane są ksenofobiczne hasła. Tym detalem, Aster nawiązuje w Midsommar do obecnych wydarzeń w Szwecji – z roku na rok wzrasta tam poparcie nacjonalistycznych, populistycznych partii. Pokazuje groteskową i przejaskrawioną formę tradycji, żeby zwrócić uwagę na to, że nawet w XXI wieku wciąż w Szwecji mieszkają ludzie, którzy są wrogo nastawieni do przybyszów z innych krajów.

Nasza strona korzysta z ciasteczek, aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.