KomiksKultura

“Szczurwysyny” – wojenna pocztówka z Gwinei Bissau [RECENZJA]

Michał Skrzyński
sczurwysyny recenjza
Fragment okładki / fot. materiały prasowe

Świetnym przykładem tego, w jak dobrej sytuacji znajduje się obecnie polski czytelnik komiksów, jest to, że może w rodzimym języku przeczytać tytuł taki jak Szczurwysyny. To komiks niszowy do tego stopnia, że jestem głęboko przekonany, że jeszcze dekadę temu nie mielibyśmy okazji poznać go w naszym nadwiślańskim kraju.

Szczurwysyny opowiadają o raczej nieznanym polskiemu czytelnikowi konflikcie; mianowicie o wojnie o niepodległość Gwinei Bissau, w której to Gwinea wyzwoliła się z portugalskiego kolonialnego wpływu. Chciałbym kiedyś powiedzieć, że “to temat znany i zgrany, w którym powiedziano już właściwie wszystko”, ale obecnie nie pozostaje mi nic innego niż przyklasnąć tytułowi, który poruszą tę skandalicznie niedoreprezentowaną tematykę. 

Gdybym miał przyporządkować Szczurwysyny do jakiś gatunkowych ram, to pewnie postawiłbym na opcję dramat wojenny. Narracja prowadzi nas przez dwa plany czasowe. W 1973 obserwujemy ostatnie miesiące trwającego w latach 1963-1974 konfliktu, a w 1975 mierzymy się z jego skutkami. Komiks w dużej mierze skupia się na sytuacji Gwinejczyków wcielonych siłą lub z własnej woli do portugalskich oddziałów walczących z Afrykańską Partią Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka, czyli ruch narodowowyzwoleńczy walczący o uniezależnienie od kolonizatorów. Niestety, po uzyskaniu niepodległości i osiągnięciu wynegocjowanego z Portugalią pokoju zaczęły się rozliczenia i weterani zostali obarczeni odpowiedzialnością za wszystkie gnębiące młode państwo trudności. Skończyło się to egzekucjami często niepopartymi nierzadko żadną rozprawą. 

sczurwysyny recenzja
Rysownik świetnie korzysta z koloru na głównie czarnobiałych ilustracjach i z bieli na ilustracjach kolorowych / fot. materiały prasowe

Sam zarys fabuły to historia gwinejskiego żołnierza, który walczył po stronie Portugalczyków, przez co znajduje się na celowniku nowo powstałego aparatu państwowego. Sytuacja ta nie pomaga jego pokiereszowanej przez wojnę psychice.  Narracja jest urywana i fragmentaryczna co niestety nie ułatwia odbioru. Widzimy kilka scen, które łączą zwykle te same postacie, jednak widzimy je w różnych sytuacjach. Dużo jest tu składania fabularnych klocków i próby ułożenia w głowie tego, na co patrzymy.  Dlatego też próba dalszego  streszczania fabuły nie jest najlepszym pomysłem, skoro sam wydawca (niezawodny Timof Comics) nie robi tego w materiałach prasowych.

To, co przyciąga uwagę w Szczurwysynach, oprócz nietypowej tematyki, to rysunki autorstwa Fábio Verasa. Są one pełne ekspresji, fantastycznie działających onomatopei i koloru, który pojawia się tylko w kluczowych momentach. To nie jest najłatwiejsza w odbiorze obrazkowa narracja, ale świetnie buduję klimat wojennego szaleństwa. Veras nie boi się również zmieniać techniki zależnie od sytuacji. Raz mamy jedynie delikatne kontury i zwiewne postacie, by za chwile dostać grube, ciężkie kreski ilustrujące scenę sugestywnie oddanej przemocy. Rysunki to zdecydowanie największa zaleta albumu i świetnie pokazują, co może zrobić utalentowany rysownik, gdy nie będzie się przejmował typowymi amerykańskim czy frankofońskim kanonem.

szczurysyny recenzja
Momentami bywa całkiem poetycko / fot. materiały prasowe

Czy mogę Szczurwysny polecić w ciemno? Niekoniecznie. Rwana narracja i szorstkość w odbiorze sprawiają, że to tytuły wymagający wzmożonej uwagi i nie jestem w zupełności pewien, czy odpowiednio za ten trud gratyfikuje. Klimat jest jednak naprawdę niezwykły, a ilustracje zostają w głowie znacznie dużej niż przypisana do nich w fabule rola. Koniec końców to komiks dla wymagającego odbiorcy, który szuka nietypowych pozycji. Warto zwrócić też uwagę na świetne wydanie – duży format, bardzo dobry offsetowy papier i ciekawe dodatki – w tym całkiem długa notka tłumacząca kontekst historyczny historii.

Ocena

6 / 10

Nasza strona korzysta z ciasteczek, aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.